Üstün Başarılı Üniversite Öğrencileri isimli kitabım

**************************************************************************************************************

Kitabın ilk bölümleri aşağıda sunulmuştur. Sakarya Üniversitesi tarafından yayınlanan kitap sadece Üniversiteden ve aşağıdaki yol izlenerek temin edilebilmektedir. Ücreti 6 TL’dir.

http://www.kutuphane.sakarya.edu.tr/index.php?pid=satis

 SAÜ KİTAP SATIŞ İŞLEMLERİ   

1. Satın alınacak yayınların stok durumunun kontrol edilebilmesi için; 0(264) 295 53 53 numaralı telefondan teyit edilmesi gerekir.

SAÜ DÖNER SERMAYE İŞLETMESİ T.C. ZİRAAT BANKASI ADAPAZARI (KAMPÜS) ŞUBESİ

IBAN TR500001001946295163535019

“KİTAP BEDELİ” açıklaması ile yatırıldıktan sonra Banka Dekontu ile Kütüphane ve Dokümantasyon Dairesi Başkanlığı bünyesinde bulunan Yayın Komisyonu Biriminden yayın teslim alınır.

Faks ile yapılacak siparişlerde;

**************************************************************************************************************

ÜSTÜN BAŞARILI
ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİ

ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİNİ
ÜSTÜN BAŞARIYA GÖTÜREN ÖRGÜTSEL VE SOSYAL FAKTÖRLER

YRD. DOÇ. DR. ALİ ARSLAN

Sakarya Üniversitesi
Sosyoloji Bölümü Öğretim Üyesi

************************************************************************************************************** 

YAZAR

Yrd. Doç. Dr. Ali ARSLAN

ÜSTÜN BAŞARILI ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİ

Üniversite Öğrencilerini Üstün Başarıya Götüren Örgütsel ve Sosyal Faktörler

ISBN  978-975-7988-93-9

©Yayımlanan Bildiri Metinlerindeki Yazı, Fotoğraf, Harita, Yazım,  Noktalama, vb. Konularındaki Tüm Sorumluluk Yazarlarına Aittir.

Kaynak Gösterilmeden Alıntı Yapılamaz.

YAYIN HAKLARI:©Sakarya Üniversitesi

1.Baskı/ Nisan  2012

BASKI: Sakarya Üniversitesi Basımevi

Esentepe Kampüsü 54187 Serdivan/SAKARYA

e-posta: basimevi@sakarya.edu.tr

Tlf:0 264 2955053 (4 hat)

**************************************************************************************************************

Rahmetli Anneme ve Babama,
Eşime,
Çocuklarıma,
Öğrencilerime ve
Üstün Başarılı Öğrencilere….

 **************************************************************************************************************

YAZAR HAKKINDA:

Sakarya Üniversitesi
Fen-Edebiyat Fakültesi
Sosyoloji Bölümü Öğretim Üyesi

1959 yılında Adapazarı’nda doğdu. İlk, orta ve lise öğrenimini Adapazarı’nda tamamladı. Lisans öğrenimini Marmara Üniversitesi’nde, Yüksek Lisans ve Doktorasını Boğaziçi Üniversitesinde tamamladı.
1993-1996 arasında Sakarya Üniversitesi Uygulamalı Sosyoloji Anabilim Dalı’nda öğretim üyeliği görevi yaptı.
1999-2009 arasında ARGEDA’nın (Araştırma Geliştirme Eğitim ve Danışmanlık Merkezi) (www.argeda.com.tr) kuruculuğunu yaparak Yönetim Danışmanı ve Genel Müdür olarak çalıştı. Bu dönemde TCDD, Türktelekom, TRT, PTT, İBB, İttifak Holding, Amasya ve Hatay valilikleri başta olmak üzere büyük ölçekli kamu kuruluşları ve özel sektör kuruluşlarında çeşitli sürelerde yönetim danışmanlığında bulundu, seminerler verdi,  yurt içinde ve yurt dışında çok sayıda kamuoyu ve pazar araştırmasını yönetti.
2009 Şubat ayında Sakarya Üniversitesi Sosyoloji Bölümünde öğretim üyesi olarak yeniden göreve başladı.
2011-2012 Akademik yılında, ABD “Portland State” Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölümünde misafir öğretim üyesi olarak, ders verdi.
İngilizce ve Arapça bilen Arslan, evli ve 2 çocuk babasıdır.

İletişim Bilgisi:

www.aliarslan.net
www.aliarslan.sakarya.edu.tr
Tel: 0542 625 45 47- 0264 295 61 53
E-posta: aliarslan@sakarya.edu.tr

**************************************************************************************************************

ÖNSÖZ

Üstün başarılı olmak her öğrenci için özlenen bir durumdur. Ancak üstün başarı, çok istenmesine rağmen pek az kimseye nasip olmaktadır. Birçok kişi, kendine göre elinden gelenin en iyisini yapmasına rağmen, istediği ideal başarıya ulaşamamakta; başarılı olanlar ise, mutlu sona ulaşıp; yeni limanlara açılmaktadırlar. Bu durumda, kimileri, başarılı olanları olgunlukla karşılayarak, akıllıca değerlendirmeler yapmaya, çözümler üretmeye ve kendi açıklarını kapatmaya çalışırlarken, kimileri de çeşitli savunma mekanizmalarına başvurarak gerçeklerle yüzleşmekten kaçınmaktadırlar.

Başarı, özellikle de üstün başarı olgusu, çok yönü olan bir denklem gibidir. İçinde birçok faktörü barındırmakta, zorlu ve disiplinli bir çalışmayı gerektirmektedir. Psikoloji ve Sosyoloji, kendi metodlarına bağlı olarak, başarı olayını, değişik olay ve olgular üzerinden; ilki bireyi esas alıp içeriden bakarak, diğeri de toplum boyutu ile dışarıdan bakarak çözümlemeye çalışmaktadırlar. Farklı Davranış Bilimi disiplinleri de aynı olguyu değişik açılardan incelemektedirler.

Bu çalışma, sosyoloji ve örgütsel davranış disiplinleri çerçevesinde, sosyolojik bakış açısı ile gerçekleştirilmiştir. Çalışmanın öncelikli hedefi, üniversite hayatının en büyük ve en hızlı değişimini yaşayan; yeni üniversite öğrencilerinin değişimlerinin ve üstün başarıya ulaşmalarının nedenlerinin bilimsel analizini yapmaktadır.

Başarı; ne psikolojinin ele aldığı gibi sadece birey merkezlidir, ne de sosyolojinin ele aldığı şekliyle bireyin dışında tamamen toplum merkezlidir; ne de fiziki bir ortamın dışında hayal aleminde gerçekleşen bir kavramdır. Başarı bunların hepsinin ortak bir ürünüdür denebilir. Bireysel yapımızın, içinde bulunduğumuz kuruluşun ve yaşadığımız toplumun çeşitli biçimlerde üzerimizde etkileri vardır. Bilimsel bir yaklaşımla incelemeye çalıştığımız öğrenci başarısı olgusu, bu çalışmada şu aşamalarla işlenmiştir:

Birinci bölümde önce, Örgüt İçinde Davranışı İnceleyen Disiplinler ve Davranışı İnceleme Yaklaşımları başlığı ile Örgütsel Davranış, Sosyoloji ve Psikolojinin davranışı inceleme yaklaşımları ele alınmıştır. Daha sonra “Performansı Etkileyen Bireysel, Örgütsel ve Sosyal Faktörler” başlığı altında; “Kimlik”, “Akademik ve Örgütsel Çevre”, “Aile” ile “Arkadaş ve Toplum Çevresi”; üstün başarıyı ortaya çıkaran bağımsız değişkenler olarak; performans kavramı da; bağımlı değişken olarak incelenmiştir.

İkinci bölümde, Sakarya Üniversitesinde okuyan 1737 öğrencinin katılımı ile gerçekleştirdiğimiz “Üniversite Öğrencilerini Üstün Başarıya Götüren Örgütsel ve Sosyal Faktörler Araştırması” bulguları değerlendirilip analiz edilmiştir.

Akademik bir çalışmanın sabır isteyen zorlu bir süreç olduğu bilinen bir gerçektir. Bu zorlukları aşmaya çalışırken birçok kişinin katkısı olmuştur. En önemli katkıyı verenler, hiç şüphesiz çalışma kararı verdiğimde benimle birlikte, heyecanla soruları analiz ederek katkı sağlayan Sakarya Üniversitesi Sosyoloji Bölümü 2009-2010 yılı gündüz ve gece bölümü 1. Sınıf öğrencilerimdir. Bu vesile ile kendilerine teşekkür ediyorum. Beni bu çalışmaya sevk eden, Üniversiteye yeni başladıkları o zamanki halleri ile gözlemlediğim; kimisinde ümit, kimisinde korku, kimisinde heyecan, kimisinde arayış bulunan yoğun değişimleridir. Eğer aramızda oluşan coşku ile; kendilerinden heyecan alıp, heyecan vermeseydim, belki bu çalışma ortaya çıkamazdı. Alınan ve verilen heyecanlar, böyle bir eserin doğuşuna vesile oldu.

Eserin fikir düzeyinden basım aşamasına gelinceye kadar isimleri sayılamayacak kadar çok kişinin katkısı oldu: Sakarya Üniversitesi Rektörü Muzaffer Elmas, Rektör Yardımcısı Fatih Üstel, Sosyoloji Bölüm Başkanı Sami Şener, mesai arkadaşlarım, Portland State Üniversitesi Öğretim Üyeleri Martha W. Hickey, Tuğrul Keskin, Birol Yeşilada; hazırladıkları imkan, zemin ve katkılarla araştırmanın ortaya çıkmasını kolaylaştırdılar. Ayrıca çalışmanın tamamını okuyan Sevda Örücü ve oğlum Abdullah Taha Arslan’a, Hanife Taşboğa’ya, Mustafa Uzun’a, basım aşamasında baskıya hazırlayan Uyum Ajans yöneticisi Mehmet Ali Şenol’a, tasarımı yapan Seher Şengül’e, Ajans’ta ve Sakarya Üniversitesi matbaasında çalışanlara ve bunun dışında sayamadığım emeği geçen herkese çok teşekkür ederim.

Yrd. Doç. Dr. Ali Arslan

Portland (Oregon)
ABD
10 Nisan 2012

******************************************************************************************************************

ÖZET

ANAHTAR KELİMELER:

Örgütsel Davranış, Üstün Akademik Performans, Kimlik, Sosyal Faktörler, Aile, Arkadaş, Akademik ve Örgütsel Faktörler

Bu çalışmada, üniversiteye yeni gelen hazırlık ve birinci sınıf öğrencilerinin akademik başarı ile ilişkili değişimleri ve performansları incelenmektedir. Konu, sosyolojik ve örgütsel davranış perspektifleri ile ele alınarak değerlendirilmektedir. Hızlı değişim sürecinde, ayrışarak farklı gruplarda yer almalarına neden olan örgütsel ve sosyal faktörlerin, öğrencileri nasıl ve ne derece etkilediği; öğrencilerin nelere bağlı olarak üstün performansa ulaştıkları ya da ulaşamadıkları açıklanmaya çalışılmaktadır.

Üniversiteye yeni gelen öğrenciler, birinci sınıfa geldiklerinde, aileden kopma, bağımsız olma, genellikle başka bir şehre taşınma, yeni arkadaş grupları ile kaynaşma, akademik gerekleri yerine getirme, bir üniversiteli olarak yeni bir örgütün üyesi olma; bu örgütün amaçları doğrultusunda hareket etme gibi çeşitli etkiler kalarak ciddi bir değişim geçirmekte ve bu değişimin gerçekleşme biçimine bağlı olarak da çeşitli gruplara ayrışmaktadırlar. Bu çalışma, bir anlamda bu ayrışmanın bir sorgulanmasıdır. 

Teorik boyut ve uygulanan bir anket ile birlikte, çalışmada, “neden bazı öğrenciler üstün akademik üstün performansa ulaşıp başarılı olurlarken, diğerleri bu performans ve başarıyı gösterememekte” temel sorusu sorulmuş; öğrencilerin üstün performans ve başarı doğrultusunda geçirdikleri değişim, değişimin nedenleri ve bu değişimin akademik öğrenci performansı ile ilişkisi sorgulanmıştır. 

Cevabı aranılan sorulardan birisi; öğrencilerin yaşadığı değişimde, bir örgüt olarak üniversitenin etkisinin ne olduğudur? Acaba yaşanılan değişim ve ulaşılan performans; üniversitenin, öğrencileri kendi örgütsel amaçlarına yönlendirmesi, onlara yetkinlik kazandırma, imkan ve fırsatlar sunarak motive edebilme, onları kendi akademik amaçları doğrultusunda daha yüksek bir seviyeye ulaştırabilmesinden mi kaynaklanmaktadır? Bir örgüt olan üniversitenin, yönetimin ve akademik kadronun çabaları ve onları bilinçli olarak etkilemesi ve yönlendirmesi öğrenciler üzerinde ne derece etkili olmaktadır? Kimler ve hangi gruplar, üniversitenin amaçları ve üstün performansa ulaştırma çabalarından daha fazla etkilenmekte ve daha başarılı olmaktadırlar?

Öğrencilerin değişimi, başarısı ya da başarısızlığı üzerinde örgütsel ve akademik faktörler dışında, bireysel ya da diğer sosyal faktörler mi daha etkili olmaktadır? 

Ya da, öğrencilerin yaşadığı değişim ve başarı düzeyi;  yaş, cinsiyet vb. biyolojik ve psikolojik özellikleri ile tabii bir gelişim sürecinin sonucu, hepsinde benzer bir şekilde mi meydana gelmektedir? Bu durum, öğrencilerin bireysel yapılarından, onların benlik ve kimlik algılamalarından mı kaynaklanmaktadır?

Yoksa, ailenin içinde bulunduğu sosyo-ekonomik duruma bağlı olarak, ailenin yapısı ve aile ile ilişkiler mi bu değişimi şekillendirmektedir?

Yoksa, bunların da dışında yeni edinilen arkadaş çevresi, internet, medya, teknoloji vb. diğer sosyal faktörler mi bunu etkilemektedir?

Tüm bu sorular çerçevesinde, bu çalışmada üniversite hazırlık ve 1. sınıf öğrencilerinin üstün akademik performans elde etmelerinde önemli rol oynayan bireysel, örgütsel ve sosyal faktörlerin etkileri ve bu etkilerin derecesi sorgulanmaktadır.

**************************************************************************************************************

İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ……………………………………. 7

ÖZET…………………………………….. 9

I BİRİNCİ BÖLÜM: KAVRAMSAL ÇERÇEVE 21

1.1  GİRİŞ                                                                    21

1.2.    Örgüt İçinde Davranışı İnceleyen Disiplinler ve Bu Disiplinlerin Davranışı İnceleme Yaklaşımları 24
1.2.1. Örgütsel Davranış                                        24
1.2.2. Psikoloji ve Sosyal Psikoloji                    27
1.2.3. Sosyoloji                                                           30
1.2.3.1. Sosyoloji – Psikoloji Karşılaştırması 35
1.2.3.2. Sosyoloji ve Örgütsel Davranış Karşılaştırması 36
1.2.4.     Diğer Disiplinler                                              38
1.2.4.1. Yönetim Bilimi, Ekonomi, Eğitim, Eğitim Sosyolojisi 39
1.3.        Performansı Etkileyen Bireysel, Örgütsel ve Sosyal Faktörler (Bağımsız Değişkenler) 41
1.3.1.     Yönetim: Akademik  ve Örgütsel Çevre 41
1.3.2.    Aile                                                                      46
1.3.3.    Arkadaş ve Toplum Çevresi                       49
1.3.4.    Kimlik ve Amaca Farklı Ulaşma Biçimleri 54
1.4.        Bağımlı Değişken: Performans                 65
1.4.1.    Akademik Performansın Ölçülmesi         70

II. İKİNCİ BÖLÜM: ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİNİ ÜSTÜN BAŞARIYA  GÖTÜREN ÖRGÜTSEL VE
SOSYAL FAKTÖRLER ARAŞTIRMASI 74

2.1 ARAŞTIRMA METODOLOJİSİ             74

2.1.1.   Problem 74
2.1.2.  Araştırmanın Konusu, Amacı ve Sınırları 77
2.1.3.  Araştırmanın Önemi 80
2.1.4.  Araştırmanın Modeli, Değişkenleri ve Varsayımları 82
2.1.5.  Araştırmanın Yöntemi, Tekniği, Evren ve Örneklemi 84
2.1.6. Anket Formunun Hazırlanması 86

2.2 BULGULAR VE YORUMLAR 98

2.2.1.  Ölçeklerin Güvenirlik ve Geçerlilik Çalışmaları 98
2.2.1.  Kimlik Ölçeği 98
2.2.2. Akademik ve Örgütsel Faktörler Ölçeği 98
2.2.3. Arkadaş ve Toplum Ölçeği 102
2.2.4. Aile Ölçeği 104
2.2.5. Araştırmaya Katılan Öğrencileri Etkileyen Faktörlerin Düzeylerinin Ortalaması 107
2.2.8. Öğrencilerin Tanımlayıcı Özelliklerine Göre Ölçeklerden Aldıkları Puanların Farklılaşmaları 137
2.2.9. Üniversite Öğrencilerinin Onur Listesine Girme Durumlarının Öğrencilerin Tanımlayıcı Özellikleri İle İlişkisi 213

2.3. SONUÇLAR 246

Kaynakça 259

EK: Üniversite Öğrencilerini Üstün Başarıya  Götüren Örgütsel ve Sosyal Faktörler Araştırması Anketi 263
EK 1: Onur Belgeleri 263